نژاد کارنیکا

: نژاد کارنیکا و کارنیولان

در کل، نژاد در زنبورعسل به چه معنی می باشد و به چند گروه تقسیم می شود؟ آیا نژاد کارنیکا همان نژاد کارنیولان است؟ خصوصیات و برتری نژاد کارنیکا نسبت به نژادهای دیگر زنبور عسل چیست؟ وقتی در مورد نژاد زنبورعسل یا حیوانات دیگر صحبت می شود، در اروپا ، سریعا” سؤال می شود که منظورتان نژاد جغرافیایی یک موجود است یا نژاد ” پرورشی” آن. در رابطه با زنبور عسل می توان صریحا عنوان نمود که این دو با هم تفاوتهای بسیار زیادی دارند. به گونه ای که  نژاد جغرافیایی و طبیعی، به زنبوران بومی یک منطقه که طی میلیونها سال خود را با محیط و اقلیم آن منطقه سازگار نموده اند، نژاد جغرافیایی آن منطقه گفته می شود.این بدان معنی نمی باشد که این نژاد جغرافیایی در حالت طبیعی خود بهترین نژاد برای زنبورداری حرفه ای و صنعتی همان منطقه محسوب می شود.( برای مثال: زنبور نژاد آفریقایی خود را با شرایط محیطی و اقلیمی آفریقا سازگار نموده است و حتی مقاومت بسیاری در مقابل کنه واروا از خود نشان می دهد. ولی این نژاد بقدری عصبانی و نیش زن هست که میتوان به راحتی از خیر تولید کم عسل آن و کل زنبورداری با این نژاد ، گذشت!)

نژاد پرورشی: نژادی است که طی دهها سال و حتی بیش از یک صده (برای مثال: نژاد کارنیکا) در رابطه با اصلاح نژاد آن و تقویت نمودن پتانسیلهای مورد نیاز آن برای یک زنبورداری صنعتی، کار و اصلاح شده، و در نهایت ژنتیکی که تواناییهای بلقوه ای را شامل می شود تولید می کنند، که به آن یک نژاد پرورشی می گویند. نژادهای پرورشی می توانند حاصل تلاقیها باشند، مثل نژاد بوکفست در انگلستان ، و یا حاصل کاراصلاح نژادی دقیق و عمیق باشد، مثل زنبور نژاد کارنیکا. ولی در هر دو صورت یک نژاد باید دارای استانداردهای ریخت شناسی و اخلاق و رفتاری ثابت باشد، تا بتوانم از طریق برسیهای مورفلوژی یا همان ریخت شناسی نسلهای تولیدی بوجود آمده را با منبع مادری مقایسه کرد. یک هیبرید به هیچ وجه داری استاندارد ژنتیکی ثابت نمی باشد و فاقد ارزش نژادی است.

Carnica آیا نژاد کارنیکا همان نژاد کارنیولان است؟ 

خیر به نظرمن به هیچ وجه نژاد کارنیکای مورد استفاده زنبورداران  کشور آلمان، نام تجاری نژاد کارنیولان نمی باشد. موطن زنبور نژاد کارنیولان جزیره بالکان در کناره ی دریای سیاه است، که دارای آب و هوایی با زمستانهای سرد و تابستانهای واقعا گرم  و مرطوب می باشد.این نژاد از لحاظ  ظاهری بسیار شبیه به کارنیکا است. ولی از لحاظ اخلاق و رفتار و ویژگیها، دارای تفاوتهای چشمگیری با نژاد کارنیکا می باشد.
نژاد کارنیکا یک نژاد پرورشی است که موطن اصلی آن کشور اتریش- سویس- کوههای آلپ می باشد و بخاطر گسترش این نژاد در اروپای مرکزی و در اقلیمهای متفاوت، این نژاد دارای لاین های متعددی است که حتی رنگ حلقه های شکمی آنان هم با هم کمی متفاوت است. نژاد کارنیکا دارای استاندارد ژنتیکی مشخص بین المللی می باشد .این نژاد بخاطر قابلیت سازگاری و انعطاف پذیری بالایی که در اقلیم های متفاوت از خود نشان داده است از ارزش خاص ژنتیکی و پرورشی برخوردار است.در حال حاضر بیشتر پرورش دهندگان صنعتی زنبورعسل در سطح اروپا و بخشهایی از جهان هم از این نژاد استفاده می نمایند.

:تصاویری از ملکه های کارنیکا در لاینهای مختلف

ملکه ها دارای هر نوع رنگ حلقه شکمی که باشند، در صورت اصیل بودن ، باید زنبوران کارگر و حتی زنبوران  نری هم که تولید می کنند، بصورت مشکی خاکستری و یک دست باشند:

 استاندارد و مشخصات مورفلوژی( morpfology measuring) زنبوران کارگر نژاد کارنیکا:

۱	کوبیتال ایندکس: CI	میانگین کوبیتال ایندکس =   2/5 میانگین، حداقل 2/4 حداکثر 2/7
۲	رنگ حلقه شکمی	حلقه بنداول ودوم شکمی ازسمت سینه داری۲ دایره زردمایل به قهوه ای=e
۳	پهنای حلقه پرزدار	پنجاه تا صد در صد پهن = F  و برنگ خاکستری
۴	طول خرطوم	٦/٦ تا 6/8  دارای خرطومی بلند می باشد
۵	بلندی موی حلقه 5	0/35 = K بسیار کوتاه

 

: موارد استثناء مورد توجه

» حداکثر ۳۰٪ از زنبوران کارگر یک کلنی نژاد کارنیکا مجاز به داشتن یک حلقه  شکمی زرد متمایل به قهوه ای تیره می باشند. کلاس = E
» حداکثر ۵۰٪ از زنبوران کارگر یک کلنی نژاد کارنیکا مجاز به داشتن حلقه پرزدار شکمی کلاس ffمی باشند.
» حداکثر۱۵ ٪ از زنبوران کارگر یک کلنی نژاد کارنیکا مجاز به داشتن کوبیتال ایندکس برابر 2/40 تا 2/50 می باشند.

 

۱	کوبیتال ایندکس: CI	میانگین کوبیتال ایندکس  باید بالای 1/8  باشد
۲	رنگ حلقه شکمی	حلقه بنداول ودوم شکمی باید بدون لکه زردرنگ باشد، کلاس= O
۳	رنگ موی سینه	خاکستری

: موارد استثناء مورد توجه 

» حداکثر ۱۰٪ از زنبوران نر یک کلنی نژاد کارنیکا مجاز به داشتن دایره کوچک زرد رنگ در طرفین بند شکمی می باشند، برابر کلاس = i
» حداکثر ۵٪ از زنبوران نر یک کلنی نژاد کارنیکا مجاز به داشتن موی سینه ای به رنگ خاکستری تا قهوه ای روشن می باشند.

» بهره گیری و استفاده از روشهای سنجش فاکتورهای متفاوت ریخت شناسی، برای هر زنبورداری در کوتاهترین زمان( یک تا دو روز) قابل یادگیری و استفاده می باشد. چون برای مشخص نمودن و دسته بندی کلی یک نژاد نیاز به بررسی مورفلوژی تمامی اعضای بدن زنبور نمی باشد و اصولا در زنبورهای کارگر قسمتهای خیلی حساسی مثل طول خورطوم که دهم میلیمتری محاسبه می شود، نیاز نمی باشد.

 :ترجمه علامتهای اختصاری بین المللی در محاسبه مورفلوژی

کوبیتال ایندکس = CI

رنگ حلقه  شکمی» O= بدون  E= دو لکه روشن سمت چپ و راست  1R= یک حلقه روشن2R = دو حلقه روشن

رنگ حلقه پُرزدار»                 f = باریک                   ff = متوسط                    F = پهن

طول موی بند پنجم حلقه شکمی »   K = کوتاه                    m = متوسط                   L = بلند

رنگ پُرزهای سینه زنبورنر»  gr = خاکستری        b = قهوه ای       s = سیاه         ge = زرد

 

:بررسی روند باروری نزدیک و خویشاوندی در زنبور عسل

در دست یابی به یک نژاد اصیل، کنترل باروری ملکه های زنبورعسل از اهیمت بالایی برخوردار میباشد. که این کنترل در حالت بسیار دقیق(مثلا تلقیح مصنوعی) ولی بدون برنامه ریزی منجر به بروز بیماریهای همخونی و کاهش کیفیت ژنتیکی خواهد شد. بهترین روش عملی برای تست کیفیت و چگونگی  باروری ملکه ها، کنترل سطح تخمگذاری آنان می باشد. ما می توانیم نهایتا  باروی خویشاوندی نزدیک تا ۱۵٪ را درزنبورستانهایمان بدون بروز مشکلی مدیریت نمایم. در تصاویر پایین میتوانید بیشتر این موضوع را مورد برسی قرار دهید:

» تصویر بالا نشانگر یک سطح تخمگذاری بسیار کامل و تقریبا” بدون حجره خالی است. که این علامت یک باروری عالی و بدن بروز مشکلات بیماریهای همخونی می باشد.

» این تصویر با این سطح عاری از شفیره زنبوران کارگر، حکایت از ۲۵٪.باروری نزدیک خویشاوندی را دارا می باشد. که در این صورت باید حتما” برای جلوگیری از بروز مشکلات دیگر باروری خویشاوندی ، راه حل مناسبی یافت.( برای مثال استفاده از لاینهای دیگر یک نژاد در تولید زنبوران نر یا ملکه) حداقل پتانسیل اسپرمی یک ایستگاه تلقیح مصنوعی باید ازچهار کلنی متفاوت پدری تشکیل شده باشد.

» تصویر بالا، نشانگر۵۰٪.بیماری همخونی می باشد. که اصولا یک چنین کلنی بسیار ضعیف مانده و از بین خواهد رفت.با استفاده از یک شابلن که ۱۰۰ حجره زنبور کارگر را در خود جای دهد، می توانید در صد سلولهای خالی سطح شان را محاسبه نمایید.

:ویژگیهای بارز  نژاد کارنیکا

شدت رشد بهاره بالا» با توجه به شدت رشد بالای نژاد کارنیکا در اویل فصل فعالیت، این نژاد به عنوان یک ژنتیکی که قادر است از گلهای بهار برداشت عسل داشته باشد شناخته شده است و به جهان معرفی می شود. در صورتی که خیلی از نژادها تمامی گلهای بهاره را صرف رشد خود کرده تا بتوانند از گلهای تابستانی ذخیره سازی و تولید عسل داشته باشند.

بچه دهی ضعیف» یکی از فاکتورهای بسیار مهم در اصلاح نژاد، بچه دهی کم می باشد، که نژاد کارنیکا بعد از چندین دهه اصلاح شدن ، بصورت کاملا و مثبت به این مهم پاسخ داده و کارنیکا را در تمامی جهان یکی از پتانسیلهای خوب از این جهت معرفی می نمایند.
مقاوم بودن در مقابل بیماری کنه وروا» چگونگی رفتار نظافتی بهداشتی زنبوران و واکنش آنها در مقابل سلولهای آلوده به کنه واروا یا هر نوع بیماری دیگر ،ارتباط مستقیمی با کنترل بیماری بصورت طبیعی دارد. حداقل بیش از ۳۰ سال است که در زمینه مقاوم سازی و تقویت رفتار بهداشتی نظافتی نژاد کارنیکا کار شده و در این زمینه به دست آوردهای مهمی هم رسیده اند. که نتیجه آن مقاومت طبیعی تقریبا” بالای این نژاد در برابر کنه واروا است. لازم به ذکر است که در لاینهای متفاوت کارنیکا این توانایی متغییراست. به گونه ای که پرورش دهندگان ملکه نژاد کارنیکا دسته بندی شده اند، و برخی تولید عسل بیشتر را محور فعالیت اصلاح نژادی خود قرار داده اند و برخی تولید عسل خوب ولی در عین حال مقاومت ژنتیکی، در مقابل کنه واروا  را هدف اصلی خود می دانند.
آرام بودن و نیش نزدن زنبورها در حین بازدید» در این رابطه باید بگویم که زنبور نژاد اصیل کارنیکا بقدری آرام است که شما می توانید بدن کلاه توری و حتی بدون دودی کلنی را مورد برسی خود قرار داده، بدون اینکه نیشی دریافت نماید، یا حتی زنبوران فراری بر روی قاب مشاهده کنید.
تولید کم بره موم» در پرورش زنبور عسل صنعتی تولید زیاد بره موم را یکی از موارد منفی ژنتیکی معرفی می نمایند. نژاد کارنیکا بر خلاف دیگرنژادهای تیره رنگ زنبور عسل مثل نژاد قفقازی، کمترین بره موم را تولید می کند، که این برای ما امکان بازدید سریع و بدون مشکل کلنیها را ایجاد خواهد نمود.

تولید محصول بالا» یکی از فاکتورهای بسیار مهم اصلاح نژادی،افزایش محصول و تولید بالا می باشد. نژاد کارنیکا را یک زنبور بلند خورطوم هم می نامند.این زنبور قادر است با شدت رشد بهاره ای که از خود نشان می دهد و خورطوم بلندتری که نسبت به نژادهای دیگر زنبور عسل دارد، برداشت بهینه ای در همان هفته های اول شروع جریان شهد و گرده منطقه داشته باشد. بیشتر نژادهای خرطوم کوتاه قادر نیستند از انواع گیاهان علوفه ای مانند یونجه و شبدر بهره برداری داشته باشند. ولی زنبور نژاد کارنیکا از این موقعیت استثنایی که دارد به نحو عالی استفاده می کند.

:برداشت عسل در اردیبهشت ماه استان همدان

قبلا” مکررا به این موضوع اشاره شد که نژاد کارنیکا یک نژادی است که طراحی شده برای زنبور داری صنعتی. یکی از مشکلات زنبور داران کشور ایران ، ثابت نبودن جریان شهد مناطق در فصل تابستان میباشد.که این مشکل را کارنیکا با فعالیت مضاعفی که از خود نشان می دهد، به راحتی حل می نماید.
تصویری که مشاهده می نمایید مربوط به زنبورستان آقای حسین نوجا می باشد که در بهار سال ۱۳۹۰ در تاریخ بیستم اردیبهشت ماه در استان همدان، توانست حداقل از هر کلنی نژاد کارنیکا ۶ تا ۸ شان عسل بدون تغذیه و بدون اینکه زنبورستان ایشان کوچ منطقه گرمسیری را داشته باشند، برداشت نماید. آقای نوجا از همکاران و دوستانی است که در حدود ۳ سال از ملکه های تولیدی شرکت ما استفاده مینماید. و در حال حاضر بیش از ۱۲۰ کلنی نژاد کارنیکا را در زنبورستان خود دارد. که بخشی از این ملکه ها را او شخصا” با کیفیتی عالی و با استفاده از راهنماییهای انجام شده ، تولید نموده است.

: پدر بزرگ زنبور نژاد کارنیکا

آقایGuido Sklener گوای دو اسکِلِنا متولد سال 1871درشهر Albona آلبونای کشوراتریش میباشد.
اسکلنا در سال ۱۸۹۰ شروع به زنبورداری نمود .او تعدادی کلنی زنبور عسل از پدر زن خود دریافت کرد و در مدتی خیلی کوتاه تشخیص داد که بعضی از کلنیها دارای ویژگیهای خاصی هستند. وبا داشتن ۴۷ کلنی زنبور عسل از سال ۱۹۱۹ به کار پرورش ملکه و اصلاح نژاد زنبور عسل پرداخت.اسکلنا در سال ۱۹۲۱اولین اتحادیه پرورش ملکه زنبور عسل کشور اتریش را تاسیس نمود

از ۴۷ کلنی زنبور عسلی که آقای اسکِلِنا داشته، لاین نژاد پرورشی زنبور عسل کارنیکا تولید شده است.و بعدها در شرایط مختلف اقلیمی و همینطور خواسته های متفاوت پرورش دهندگان ملکه، و نحوه اصلاح نژاد کردن آنها، لاینهای متفاوتی از این نژاد عرضه شده است.آقای اسکِلِنا در ماه مای سال ۱۹۵۳ در کشور اتریش در سن ۸۲ سالگی درگذشت.که به خاطر تمامی خدمات ارجمندش به جامعه جهانی پرورش دهندگان زنبور عسل یادش را گرامی می داریم.

(علی عطائیان)

 بازدید جناب آقای مهندس جمشیدی  رئیس گروه امور  تولیدات زنبور عسل  وزارت جهاد کشاورزی از زنبورستان نژاد کارنیکا در استان خوزستان. خرداد ماه ۹۳

این بازدید که از استان خوزستان و شهرستان دزفول  در مزارع کشت و صنعت شهید بهشتی بر روی مزارع گل شبدر انجام گردید ، یکی از  پتانسیلهای نهفته در زنبور عسل پرورشی نژاد کارنیکا که همانا کنار آمدن با شرایط طبیعی متفاوت می باشد را به صورت واضح مشخص می کند!!!!

حضور جناب آقای مهندس فتحی از شهرستان دزفول و جناب آقای مهندس ابلفتحی از کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان در زنبورستان باعث افتخار و دلگرمی ماست .که از این سروران کمال قدر دانی و تشکر را داریم.

جناب مهندس جمشیدی به اتفاق همکار گرامیشان جناب مهندس موسوی فر با قبول زحمت سفر به استان خوزستان و مقایسه عملکرد زنبورستانهایی که از نژاد بومی بودند با زنبورستان اینجانب تفاوتهای بسیار زیادی را در شرایط کاملا طبیعی مشاهده فرمودند.

 دو تصویر از زنبورستانهایی با نژاد بومی که با بیش از هفت ماه فعالیت و مصرف بی  رویه شکر در منطقه  خوزستان به این شکل می باشند

بعد از بازید کارشناسان محترم از زنبورستان اینجانب با نژاد کارنیکا یی که کاملا در شرایط آب و هوایی کشور ایران پرورش یافته اند، تازه عزیزان بر این موضوع که نژاد  کارنیکا پتانسیل هم زیستی با بد ترین شرایط آب و هوایی را در خرداد ماه استان خوزستان را دارا می باشد، تایید نموده و از آن به عنوان یک پتانسیل بلقوه نسبت به نژاد بومی یاد کردند.

جناب مهندس جمشیدی بعد از ابراز رضایت کاملشان از تحقیقات و مدیریت اعمال شده از زنبورستان با نژاد کانیکا فرمودند: بگیر چند تایی عکس تا ایرانیان  بدانند که ما هم کلنیهای زنبور عسلی داریم که با کمتر از دو کیلو مصرف شکر در کل دوره رشدشان  می توانند چهار طبق شوند. و برداشت عسل قابل توجهی را در بدترین شرایط آب و هوایی هم ممکن سازند.

در پایان با تایید اینکه  در این زنبورستان کار اصلاح نژادی صورت گرفته و نتیجه آن هم نه حرفی بلکه در عمل قابل لمس می باشد با ابراز تشکر و خسته نباشید از طرف بازدید کنندگان ، صمیمانه کمال سپاسگذاری را از این بزرگواران دارم و باید بگویم که این زنبورستان و عملکرد آن نتیجه ۱۶ سال کار و فعالیت بنده در کشور آلمان و ایران می باشد . و امیدوارم  این نتیجه که  بصورت کلی با واردات اسپرم زنبور نر کارنیکا نه ملکه زنده حاصل شده ،در حدد فقط خسته نباشید نماند و شرایطی ایجاد شود تا زنبورداران کشور بتوانند از آن بهره مند شوند. با احترام عطائیان